Mindfulness okumalarına başladıysanız ilk karşılaşacağınız kavramlardan biri “otopilot” veya “otomatik pilot”. Peki bilinçli farkında yaşamın temelinde olan otomatik pilottan çıkmak, otopilotu fark etmek ne demek, nasıl deneyimlenir?
Otopilot Nedir?
Aslında hepimiz otopilotta yaşamı deneyimliyoruz, hatta uzman olduğumuz bir alan diyebiliriz. Rutinlerimiz, tepkilerimiz, sohbetlerimiz, yemeklerimiz hatta düşüncelerimiz bile otopilotta, yani biz çoğunlukla otopilotta yaşıyoruz. Farkında olmadan gerçekleştirdiğimiz her tepki, yaptığımız her şey, her davranış otopilotu yansıtıyor. Fark etmeden dağıttığımız yargılar, rutinlerimiz, dinlediğimiz, izlediğimiz, yediğimiz şeyler… Aslında otomatik pilotta yaşam bizlere en bildiğimiz alanı işaret ediyor. Farkındalıksız, odaklanmadan, hayata teğet geçerek yaşamak. Hayatın içinde ama deneyimi fark etmeden. Gerçekten farkındalık edinmeden…
Otopilot Deneyim ile İlgili
Otopilotta yaşamak kendiniz için kötü olan şeyler yapmak değildir. Spor yapmak, sağlıklı beslenmek de sizler için otopilottaki davranışlar olabilir. “Otopilot” kavramı yapılan şeyle değil, deneyim ile ilgili. Farkında olmadan, hissetmeden, duyumsamadan, algılamadan, mindful yani bilinçli farkında olmadan edinilen yaşam deneyimi otopilot anlamına geliyor. Otopilottayken araba sürebilir, yemek yiyebilir, sohbet edebilir, ilişkiler yaşayabilirsiniz. Otopilotta spor yapabilir veya yürüyebilirsiniz. Gözlerinizin, kulaklarınızın, ellerinizin bir tülle kapalı olduğunu düşleyin. Bu öyle bir tül ki bakıyorsunuz ama göremiyorsunuz, sis gibi… Bu öyle bir tül ki, kulaklarınız duyuyor ama seslere odaklanamıyorsunuz. Dokunuyor ama hissetmiyorsunuz.
Her gün birçok kişi ile konuşuyorsunuz. Peki kaçını dinliyorsunuz? Hepsini diyenleriniz olabilir. Karşınızdaki konuşurken zihninizde sorular hazırlayarak, kendi söyleyeceklerinizi düşünerek, ara ara konuşmayı keserek dinlemekten bahsetmiyoruz. Karşınızdakinin gözlerine, mimiklerine bakarak, sözlerini dikkatle dinleyerek ve o esnada yalnızca o sözlerin zihninize ulaşmasına izin vererek kimi dinlediniz? İşte mindful dinleme bu. Otomatik pilot ise karşınızdakini dinlediğinizi sandığınız günlük deneyiminiz.
Otopilotta Yaşamak
Otopilotta yaşamak, otomatik tepkileri de beraberinde getiriyor. Farkındalık yoksunu bir deneyimin içindeyseniz, tepkiniz de cebinizde biriktirdiklerinizden oluyor. Yani aynı döngüler, deneyimler birbirini tekrar ediyor. Her yürüyüş size aynı mı geliyor? Geçtiğiniz yolun her gün aynı olması imkansız farkında mısınız? Siz her an değişiyorsunuz, hisleriniz, düşünceleriniz ve dolayısıyla deneyiminiz bambaşka. Nasıl geçtiğiniz yol her gün aynı olabilir ki? Adımlarınızı atarken ayaklarınızın hareketlerini an be an hissetmeye çalışın, yürürken havanın kokusunu duymaya dikkat edin. Belki köşedeki fırın yeni ekmek çıkarmıştır. Deniz bugün kokusunu da size getirmiştir. Otopilottan çıkmak demek, yaşamınızı değiştirmek demek değil, yaşamı deneyimlemek demektir. Mindfulness ne demek işte buradan önem kazanıyor. Farkındalıkla yaşamak, her anı, her hissi, her tepkiyi, deneyimi dikkatle deneyimlemektir. Bu deneyimin mutluluk getireceği garanti edilmez. Yaşamınızda acı, korku, hoşunuza gitmeyen bir his olabilir. Örneğin, bacağınız ağrırken yürüyüş esnasında bedeninizi farkına varmak, ağrıyı hissetmek size iyi hissettirmeyebilir. Bilinçli farkındalık, ağrıyı da olduğu gibi kabullenmeyi içerir. Onunla savaşmadan, yargılamadan, onu kabul ederek ve bu deneyimin size daha önce tatmadığınız bir his getirdiğini bilerek dikkatinizi yönlendirmenizi söyler. “Her zaman mutlu olmak” “sağlıklı yemek” mindfulnessın hedefi değildir, ancak mindful beslenme, beraberinde sağlıklı seçimleri de getirebilir. Mutluluk da deneyimin içinde hissedilebilir. Ama Getirmeyebilir de… Hissedilmeyebilir de… Her deneyim kendine özel, size özeldir.
Otopilottan Çıkmak Mümkün mü?
Elbette mümkün, mindfulness nedir diye sorsanız otomatik pilottan çıkma deneyimlerinin bütünüdür diyebiliriz. Mindfulness bize nefese odaklanmayı, nefesle ana, deneyime dönmeyi, zihnimiz uçuştuğunda dikkatimizi yönlendirebilmeyi öğretiyor. Mindfulness eğitimi ile kendinize otopilottan çıkmayı öğretebilirsiniz.
Kendi kendinize yapabileceğiniz şeyler de var. Mesela her deneyimi an be an dikkatle izlemeye çalışın ve alışkanlıklarınızı yeni adımlarla değiştirin. Örneğin duş alırken her zaman yıkandığınız sırayla değil, başka bir sırayla yıkanın. Önce saçınızı değil de bedeninizi yıkayın. Kullanmadığınız elinizle yemek yemeyi deneyin. Yürüyüşlerinizde adımlarınızı, çevrenizi dikkatle inceleyerek ilerleyin. Arada başka sokaklara saparak deneyimin farkını yaşayın. Her sabah içtiğiniz kahveyi farkındalıkla yudumlayın. Kokusunu, tadını, aromasını, sıcaklığını içinize çekin ve yavaşça için. Şekerli içiyorsanız, şekersizini de deneyin. Yaşam kartelanıza yeni renkler ekleyin. Farkındalıkla deneyimlerinizi dikkate kavuştururken otopilota geçebilirsiniz, kendinizi suçlamayın, kızmayın. Zihniniz uçuşabilir… Korkmayın. Bir nefes alın ve deneyime odaklanmayı deneyin, tekrar ve tekrar… Size o deneyimle beraber gelen her neyse kabullenin ve onu hissetmeye çalışın. Yapabilirsiniz, herkes yapabilir.
